Zandoogjes (Nymphalidae, Satyrinae)

Bruin zandoogje in het Fochteloërveen

Zandoogjes en eberia’s  (Satyrinae) vormen een onderfamilie van de Aurelia’s (Nymphalidae). Net als bij alle Aurelia’s zijn de twee voorste poten niet volledig ontwikkeld en hangen onopvallend op de borst. Ze lijken dus maar vier poten te hebben.

Binnen de onderfamilie Zandoogjes en erebia’s kun je heel kleine, zoals hooibeestjes, tot vrij grote vlinders, zoals dambordjes, tegenkomen. De meeste soorten hebben kenmerkende oogvlekken op de achtervleugels en bij de punt van de voorvleugels. Vijanden zoals vogels worden door de vlekken afgeleid en missen hierdoor hopelijk het kwetsbare lijf. Vaak zag ik vlinders met hele happen uit hun vleugels nog vrolijk rondvliegen. Net niet vrolijk genoeg trouwens om hun foto’s op mijn site te plaatsen, sorry daarvoor. Hoewel Zandoogjes met de eer willen strijken, zijn er veel vlinders uit andere families met ogen op de vleugels, zoals allerlei blauwtjes en bijvoorbeeld de Dagpauwoog.

Zandoogjes zijn goed gecamoufleerd en hebben meestal een bruingrijze of roestkleurige schutkleur. Ze houden niet van volle zon en zoeken de halfschaduw op. Zandoogjes zijn vooral te vinden op bloemrijke graslanden met struiken in de buurt van open bos.

De waardplanten van Zandoogjes zijn voornamelijke verschillende soorten gras. Gras heeft niet veel voedingswaarde, waardoor rupsen langzaam groeien. Dit laatste maakt een aantal soort kwetsbaar. Ze zijn relatief lang afhankelijke van onverstoorde voedselarme en gevarieerde graslanden. Zandoogjes overwinteren vaak als half volgroeide rups tussen het gras. Ook niet erg gelukkig, maaitechnisch gezien.

Op mijn site staan elf soorten zandoogjes, waarvan ik er negen in Nederland zag. Zeer zeldzaam zijn het Veenhooibeestje en de Kleine heivlinder. Ook de Argusvlinder wordt om onverklaarbare redenen steeds zeldzamer in Nederland.

Argusvlinder

Argusvlinder – Mauerfuchs – Lasiommata megera – Wall Brown

Bont zandoogje

Bont zandoogje – Waldbrettspiel – Pararge aegeria – Speckled Wood

Bruin zandoogje

Bruin zandoogje – Großes Ochsenauge – Maniola jurtina – Meadow Brown

Dambordje

Dambordje – Schachbrett – Melanargia galathea – Marbled White

Heivlinder

Heivlinder – Ockerbindiger Samtfalter – Hipparchia semele – Grayling

Hooibeestje

Hooibeestje – Kleines Wiesenvögelchen – Coenonympha pamphilus – Small Heath

Kleine heivlinder

Kleine heivlinder – Eisenfarbiger Samtfalter – Hipparchia statilinus – Tree Grayling

Koevinkje

Koevinkje – Brauner Waldvogel – Aphantopus hyperantus – Ringlet

Oranje zandoogje

Oranje zandoogje – Rostbraunes Ochsenauge – Pyronia tithonus – Gatekeeper

Tweekleurig hooibeestje

Tweekleurig hooibeestje – Weißbindiges Wiesenvögelchen – Coenonympha arcania – Pearly Heath

Veenhooibeestje

Veenhooibeestje – Großes Wiesenvögelchen – Coenonympha tullia – Large Heath

Voorjaarserebia

Voorjaarserebia – Rundaugen-Mohrenfalter – Erebia medusa – Woodland Ringlet